Απάντηση της υφυπουργού Οικονομικών Κ. Παπανάτσιου,,

Απάντηση της υφυπουργού Οικονομικών Κ. Παπανάτσιου σε επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή Δ. Κουκούτση σχετικά με την αποποίηση κληρονομιάς. (28.8.2017)


ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Μάριος Γεωργιάδης): Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, έχω την τιμή να ανακοινώσω στο Σώμα ότι το Υπουργείο Οικονομικών και Πολιτισμού και Αθλητισμού, καθώς και ο Υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, κατέθεσαν στις 4-8-2017 σχέδιο νόμου με τίτλο «Ρυθμίσεις για την αγορά παιγνίων», το οποίο παραπέμπεται και στην αρμόδια Διαρκή Επιτροπή και θα ενημερωθείτε για τον προγραμματισμό.

Εισερχόμαστε στη συζήτηση των

ΕΠΙΚΑΙΡΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, τώρα θα συζητηθεί η δεύτερη με αριθμό 4557/28-03-2017 ερώτηση του Ανεξάρτητου Βουλευτή Μεσσηνίας κ. Δημητρίου Κουκούτση προς τον Υπουργό Οικονομικών, με θέμα: «Υπερβολικός ο αριθμός αποποιήσεων κληρονομιάς».

Θα απαντήσει στην ερώτηση η Υφυπουργός Οικονομικών κ. Αικατερίνη Παπανάτσιου.

Κύριε Κουκούτση, έχετε τον λόγο για δύο λεπτά –πάντα, βέβαια, με ανοχή- για να αναπτύξετε την ερώτησή σας.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΥΚΟΥΤΣΗΣ: Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της οικονομικής κρίσης είναι η αύξηση του αριθμού των αποποιήσεων κληρονομιάς. Για την ιστορία και μόνο να πω ότι η αποποίηση κληρονομιάς είναι η δήλωση βούλησης του προσώπου-κληρονόμου, στο οποίο έχει επαχθεί η κληρονομιά, ότι δεν επιθυμεί να γίνει οριστικός κληρονόμος και άρα, δεν δέχεται την κληρονομιά που του έχει επαχθεί. Η αποποίηση κληρονομιάς έχει συγκεκριμένες προθεσμίες και γίνεται στον Γραμματέα του Ειρηνοδικείου, στην περιφέρεια του οποίου είχε την κατοικία του ο κληρονομούμενος κατά τον χρόνο του θανάτου του.

Η αποποίηση κληρονομιάς δεν μπορεί να είναι μερική και τελικά, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, μιλάμε για μια νέα κατάσταση, μια πρωτόγνωρη κατάσταση στη χώρα μας, έχοντας να κάνουμε με ένα συνεχώς αυξανόμενο κύμα πολιτών που σπεύδει να διώξει –ας μου επιτραπεί η έκφραση- από πάνω του περιουσίες και ακίνητα, γιατί δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις του συγκεκριμένου ακινήτου ή των συγκεκριμένων περιουσιών. Αυτή τη στιγμή στη χώρα μας χάνονται ολόκληρες περιουσίες, που είναι αξιολογότατες οικονομικά.

Με επίσημα στοιχεία δε του Υπουργείου Δικαιοσύνης, το 2013 οι αποποιήσεις κληρονομιάς ήταν γύρω στις είκοσι εννέα χιλιάδες διακόσιες, το 2015 έφθασαν τις σαράντα πέντε χιλιάδες εξακόσιες είκοσι επτά, ενώ με στοιχεία του πρώτου τριμήνου του τρέχοντος έτους, οι αρμόδιες δικαστικές αρχές εκτιμούν ότι για φέτος θα τριπλασιαστούν με βάση τις αιτήσεις που έχουν υποβληθεί το πρώτο τρίμηνο του 2017.

Τα αίτια της ραγδαίας αύξησης των αποποιήσεων κληρονομιάς δεν είναι τίποτα άλλο, παρά τα ολοένα αυξανόμενα χρέη σε σύγκριση πάντα με το πρόσφατο παρελθόν που αφήνει ο θανών όταν αποβιώνει, κυρίως σε εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία και τράπεζες.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η δυσβάσταχτη φορολόγηση των ακινήτων με κάθε λογής φόρους και χαράτσια. Επιπλέον, υπάρχει και η δυσκολία όσον αφορά στη συντήρησή τους και την πώλησή τους.

Εγώ, κυρία Υπουργέ, έχω να σας πω το εξής: Τον Ιούνιο του 2017, σε ερώτηση Βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ ερωτήθηκε ο κύριος Υπουργός εάν προτίθεται να προβεί στις αναγκαίες ενέργειες για την απλούστευση και τον εξορθολογισμό του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, όπως περιορισμό των τάξεων που καλούνται στην εξ αδιαθέτου διαδοχή σε περιπτώσεις, που το παθητικό της περιουσίας υπερβαίνει το ενεργητικό, να γίνεται δεκτή υπό συγκεκριμένους όρους η εκπρόθεσμη αίτηση αποποίησης σε περιπτώσεις κατάχρεων κληρονομιών για την πληρέστερη νομοθετική προστασία των κληρονόμων.

Εγώ δεν θα σας ρωτήσω εάν προτίθεστε να εξομαλύνετε το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, αλλά το πώς σκοπεύετε να ανατρέψετε αυτήν την κατάσταση, την απαράδεκτη κατάσταση που δημιούργησαν όλοι αυτοί οι εξοντωτικοί φόροι, με αποτέλεσμα εξ ανάγκης -και όχι γιατί το θέλουν οι πολίτες- να χάνονται κληρονομούμενες περιουσίες.

Επίσης, θα ήθελα να μας πληροφορήσετε, ποιος είναι ο συγκεκριμένος αριθμός, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, των ακινήτων που έχουν περιέλθει μέχρι τώρα στο Δημόσιο μετά την αποποίησή τους από τους κληρονόμους.

Σας ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Μάριος Γεωργιάδης): Ευχαριστούμε τον κ. Κουκούτση.

Κυρία Υπουργέ, έχετε τον λόγο για τρία λεπτά, προκειμένου να πρωτολογήσετε.

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΑΠΑΝΑΤΣΙΟΥ (Υφυπουργός Οικονομικών): Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.

Κατ’ αρχάς, χωρίς να θέλω να σας αμφισβητήσω ως προς τα στοιχεία για τον αριθμό των αποποιήσεων των ετών 2016 και 2017 μέχρι σήμερα, αρμόδιο είναι το Υπουργείο Δικαιοσύνης, που πιθανότατα να έχει επίσημα στοιχεία από τα δικαστήρια. Εμείς, σαν Υπουργείο Οικονομικών, δεν έχουμε κάποια τέτοια στοιχεία.

Ως προς τους λόγους αποποίησης, θέλω να πω ότι αυτοί είναι πολλοί και διαφορετικοί και εξαρτώνται σίγουρα από το είδος της κληρονομιαίας περιουσίας, από το ύψος της, από τον βαθμό συγγένειας των κληρονόμων προς τον κληρονομούμενο, από τα τυχόν βάρη της, δηλαδή χρέη του κληρονομούμενου προς τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, ιδιώτες, δημόσιο, τυχόν υφιστάμενες υποθήκες, κατασχέσεις, επιδικίες σε σχέση με πιθανές αναγνωριστικές αγωγές κυριότητας στο όνομα του κληρονομούμενου και γενικότερα θέματα αποτρεπτικά της αποδοχής της κληρονομιάς.

Δεν θα αρνηθώ ότι τα τελευταία χρόνια, τα χρόνια της κρίσης, οι Έλληνες πολίτες επιβαρύνθηκαν με φόρους και μειώθηκε το εισόδημά τους άμεσα ή έμμεσα. Όμως η Κυβέρνησή μας καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια, προκειμένου να υλοποιηθεί η πλέον ορθολογική και κοινωνικά δίκαιη δημοσιονομική και φορολογική πολιτική.

Θα τονίσω για άλλη μια φορά ότι ο νόμος του ΕΝΦΙΑ, στον οποίο κάνατε και ιδιαίτερη αναφορά, ψηφίστηκε το 2013. Η χώρα μας, στο πλαίσιο της δημοσιονομικής πολιτικής, έχει δεσμευτεί για συγκεκριμένο ποσό εισπράξεων από το συγκεκριμένο φόρο. Αυτό καθορίζει το πλαίσιο, μέσα στο οποίο μπορούμε να κινηθούμε για την άσκηση της κοινωνικής μας πολιτικής.

Παρόλα αυτά, έχουν γίνει προσπάθειες μείωσης των φορολογικών βαρών από τον ΕΝΦΙΑ, καθότι, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που ήδη έχουν δημοσιευθεί για το έτος 2016 και ισχύουν και το 2017, το 38,5% των φυσικών προσώπων κλήθηκε να πληρώσει λιγότερο ΕΝΦΙΑ σε σχέση με το 2015, ειδικά σε περιοχές με χαμηλές αξίες ακινήτων. Το 26% των φυσικών προσώπων κλήθηκε να πληρώσει τον ίδιο ΕΝΦΙΑ με το 2015 για το 2016 και το 2017. Το 25% κλήθηκε να πληρώσει περισσότερο ΕΝΦΙΑ από το 2015 κατά 10 ευρώ.

Εκτιμώντας τις διαφορές, συν-πλην 10 ευρώ, σαν μηδενικές –γιατί κατά το μέγιστο ποσοστό οφείλονται σε αλλαγή παλαιότητας ή δεκαετίας, σε δικαιώματα με επικαρπία ή ψιλή κυριότητα- διαπιστώνουμε ότι στο 90% περίπου των φυσικών προσώπων ο φόρος το 2016 και το 2017 μειώθηκε ή παρέμεινε σταθερός σε σχέση με το 2015.

Επιπρόσθετα, ας μην ξεχνάμε ότι με τον πρόσφατο ν.4472/2017, στο πλαίσιο της προσπάθειάς μας να ενισχύσουμε τους πιο αδύναμους οικονομικά, προβλέψαμε ότι όταν το συνολικό ποσό του ΕΝΦΙΑ δεν υπερβαίνει τα 700 ευρώ, χορηγείται μείωση του φόρου κατά 30%, η οποία δεν μπορεί να υπερβεί τα 70 ευρώ. Όταν μάλιστα δικαιούχοι είναι πολίτες, που απολαμβάνουν μειώσεων ή εκπτώσεων, όπως οι οικονομικά αδύναμοι, πολύτεκνοι και ανάπηροι 80% και άνω, το όριο των 700 ευρώ διπλασιάζεται. Βέβαια, εδώ πρέπει να τονίσω ότι η ισχύς του μέτρου ξεκινάει από την 1η Ιανουαρίου 2020.

Εξάλλου, με την ΠΟΛ 1009/2016 του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών αναπροσαρμόστηκαν αναδρομικά από 21 Μαΐου 2015 οι τιμές ζώνης και οι συντελεστές εμπορικότητας για τον προσδιορισμό της φορολογητέας αξίας των εντός σχεδίου πόλης ή οικισμού ακινήτων που μεταβιβάζονται με επαχθή αιτία ή αιτία θανάτου ή δωρεά ή γονική παροχή, με αποτέλεσμα τη μείωση των αντικειμενικών αξιών και την ελάφρυνση των αναλογούντων φόρων.

Τα υπόλοιπα θα τα αναφέρω στη δευτερολογία μου, για να μην καταχραστώ και τον χρόνο που μου αναλογεί.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Μάριος Γεωργιάδης): Ευχαριστούμε, κυρία Υπουργέ.

Κύριε Κουκούτση, έχετε τον λόγο για τρία λεπτά.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΥΚΟΥΤΣΗΣ: Κυρία Υπουργέ, δεν θα ήθελα να κάνω φθηνή αντιπολίτευση και να έχω τέτοια ρητορική. Ας μην ξεχνάμε ότι ζητήσατε την ψήφο του ελληνικού λαού, λέγοντας ότι θα καταργήσετε τον ΕΝΦΙΑ. Εγώ δεν θα πάω εκεί. Εγώ θα πάω κάπου αλλού.

Όταν μιλάτε σήμερα -ως Υπουργείο, όχι εσείς προσωπικά- στον ελληνικό λαό και του λέτε ότι θα «ελαφρώσουμε» τον ΕΝΦΙΑ ή ότι θα «ελαφρώσουμε» κάποια μέτρα ή όταν μιλάτε για προσπάθειες ελάφρυνσης, θυμίζετε εκείνο το παλαιό ανέκδοτο –ας μου επιτρέψετε, με όλο τον σεβασμό- όπου απευθυνόμενος στα πρόβατα ο μακελάρης, τους έλεγε ότι θα έχουν καλύτερες συνθήκες σφαγής. Κάπως έτσι δείχνουν τα πράγματα.

Από εκεί κι έπειτα, να ξέρετε ότι ήδη στα δικαστήρια της Αθήνας και άλλων πόλεων –γιατί υπάρχουν και άλλα προβλήματα που έρχονται στην επιφάνεια μετά τις μαζικές αυτές μη αποδοχές κληρονομιάς- έχουν κάνει την εμφάνισή τους ερωτήματα από συνιδιοκτήτες σε πολυκατοικίες ή σε οικίες όπου υπάρχουν ακίνητα εγκαταλελειμμένα λόγω αποποίησης.

Είναι φυσιολογικό αυτά τα ακίνητα χωρίς ιδιοκτήτες να ρημάζουν. Αυτό σημαίνει ότι υποβαθμίζονται και οι όμορες ιδιοκτησίες και γενικότερα ολόκληρες περιοχές.

Ένα μεγάλο, επίσης, ποσοστό αυτών που αποποιούνται τις κληρονομιές το κάνει διότι τα ακίνητα που κληρονομεί πιθανότατα δεν έχουν κανένα οικονομικό ενδιαφέρον. Υπάρχει και αυτή η υποπερίπτωση.

Αρκετοί πολίτες, όμως, έχουν την εντύπωση ότι τα ακίνητα που αποποιείται κάποιος πηγαίνουν κατευθείαν στο Δημόσιο. Γνωρίζετε και γνωρίζει όλος ο κόσμος πιθανότατα -πολλοί ίσως να μην το γνωρίζουν- ότι το Δημόσιο κληρονομεί έκτο κατά σειρά, όταν δεν υπάρχει κάποιος συγγενής για να αποδεχθεί την κληρονομιά.

Επιπροσθέτως, υπάρχει προβληματισμός για την τύχη των αποποιούμενων ακινήτων τα οποία φθάνουν στο Δημόσιο. Ξέρετε, δεν υπάρχει και ένας μηχανισμός ο οποίος θα ενημερώσει άμεσα τις δημόσιες υπηρεσίες σε περίπτωση αποποίησης. Πολλές φορές οι πολίτες αναγκάζονται και προσφεύγουν οι ίδιοι σε τράπεζες -να το πω έτσι απλά- για να ειδοποιήσουν, να κάνουν γνωστό ότι «εμείς δεν αποδεχόμαστε τα χρέη». Δεν υπάρχει κάποιος μηχανισμός.

Και το καθεστώς αποποίησης που ισχύει, δηλαδή οι προβλεπόμενες προθεσμίες, οι λόγοι ακυρότητας κλπ., πράγματι είναι αυστηρό και έχει πολλές φορές ως συνέπεια οι κληρονόμοι να μη γνωρίζουν ούτε τα δικαιώματά τους αλλά ούτε τις υποχρεώσεις τους. Τώρα βέβαια θα μου πείτε ότι το Υπουργείο Οικονομικών δεν έχει κάποια άμεση σχέση με όλα αυτά. Όμως, οι συνέπειες είναι μεγάλες.

Το ζήτημα είναι: αυτή τη στιγμή το Υπουργείο Οικονομικών έχει κάποιες συγκεκριμένες προτάσεις, εκτός από την ελάφρυνση του ΕΝΦΙΑ που μας λέτε; Και δράττομαι της ευκαιρίας να σας ρωτήσω, αν και έχει γίνει πάρα πολύ μεγάλη συζήτηση. Ο ΕΝΦΙΑ τελικά -και μιλώ απλοϊκά, γιατί έτσι πρέπει να απευθυνόμαστε στον ελληνικό λαό- είναι ένα μόνιμο μέτρο πλέον, δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι ένα μέτρο ευκαιριακό. Μεσούσης της κρίσης κάποια μέτρα τα οποία είναι δυσβάσταχτα για τον ελληνικό λαό πιθανότατα θα είναι μόνιμα από εδώ και πέρα.

Οπότε θα ήθελα εάν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, απευθυνόμενη στον ελληνικό λαό σήμερα ως Υφυπουργός να πείτε τι υπάρχει στο μυαλό του Υπουργείου Οικονομικών όσον αφορά την ακίνητη περιουσία. Είναι κάτι που καίει τον μέσο Έλληνα σήμερα. Γιατί ξέρετε ότι είμαστε ένας λαός όπου η προηγούμενη από εμάς γενιά -εγώ είμαι τώρα στα πενήντα δύο μου χρόνια-, οι γονείς μας, λόγω της έλλειψης στέγης, λόγω της φτώχειας, λόγω του Εμφυλίου, λόγω όλων αυτών των πολέμων που προέκυψαν στη χώρα μας, δεν είχαν τίποτε άλλο στο μυαλό τους από το να αφήσουν στα παιδιά τους ένα διαμερισματάκι, ένα σπιτάκι, μια μικρή ή μεγαλύτερη ακίνητη περιουσία. Τι μέλλει γενέσθαι; Υπάρχει μεγάλο πρόβλημα και ενδιαφέρει όλον τον ελληνικό λαό.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Μάριος Γεωργιάδης): Ευχαριστούμε, κύριε Κουκούτση.

Κυρία Υπουργέ, έχετε τον λόγο για τρία λεπτά.

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΑΠΑΝΑΤΣΙΟΥ (Υφυπουργός Οικονομικών): Ειδικότερα σχετικά με τον φόρο κληρονομιάς με τις τελευταίες τροποποιήσεις των διατάξεων του Κώδικα Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών και Γονικών Παροχών όχι μόνο δεν αυξήθηκε ο αντίστοιχος φόρος, αλλά αντίθετα καταργήθηκε η αυτοτελής φορολόγηση των ακινήτων με συντελεστή 1% που ίσχυε ανεξαρτήτως αξίας και ευνοούσε τη μεγάλη ιδιοκτησία και τέθηκε σε ισχύ ο θεσμός της προοδευτικότητας του φόρου κληρονομιών, δωρεών και γονικών παροχών, με την καθιέρωση κλιμάκων υπολογισμού του φόρου αυτού, έτσι ώστε ο υπολογισμός του φόρου να είναι ευνοϊκότερος για τους συγγενείς της α΄ κατηγορίας, άμεση οικογένεια, δηλαδή παιδιά, εγγόνια, γονείς και παππούδες, γιαγιάδες, και υψηλότερος για τους πιο μακρινούς συγγενείς. Όπως και εσείς είπατε πριν, δεν ξέρουμε από ποιους συγγενείς είναι οι αποποιήσεις κληρονομιών.

Εδώ θα ήθελα να αναφέρω κι ένα παράδειγμα. Αυξήθηκε το αφορολόγητο όριο από 95.000 ευρώ σε 150.000 ευρώ για την πρώτη κατηγορία, με συντελεστή φορολόγησης 1% έως 10% κατ’ ανώτατο όριο.





Επίσης, σε περίπτωση που ο κληρονόμος είναι ο σύζυγος ή ανήλικα τέκνα, παραμένει αφορολόγητη η περιουσία που κληρονομείται από αυτούς μέχρι του ποσού των 400.000 ευρώ ανά δικαιούχο.

Θα πρέπει, όμως, να τονίσω, όπως και εσείς πριν από λίγο αναφέρατε, ότι επειδή ακριβώς το Δημόσιο έρχεται έκτο στη σειρά διαδοχής, μέχρι να φτάσει ένα ακίνητο στο Δημόσιο πιθανότατα να υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός, ίσως και αρκετές δεκάδες διαδοχικών αποποιήσεων, που εξαρτώνται από τον αριθμό των κληρονόμων που καλούνται.

Παρ’ όλα αυτά το Υπουργείο Οικονομικών παρακολουθεί την αποτελεσματικότητα της ασκούμενης φορολογικής πολιτικής και αξιολογεί τις επιπτώσεις των ληφθέντων φορολογικών μέτρων. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζουμε όλες τις δυνατότητες για ελάφρυνση των πολιτών πάντα, αλλά στο πλαίσιο των αυστηρών δημοσιονομικών περιορισμών της χώρας μας.

Εδώ θα ήθελα να σημειώσω ότι έχουμε δεσμευθεί -και έχει ξεκινήσει ήδη στο Υπουργείο μας- η αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων με τις εμπορικές αξίες. Ήδη στον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ του 2017 μία από τις περιοχές -που ήδη είχε γίνει η Επιτροπή και μας έφερε το αποτέλεσμα- έχει υπολογιστεί με χαμηλότερη τιμή αντικειμενικής αξίας. Μέχρι τέλους του έτους πιστεύουμε οι επιτροπές να έχουν ολοκληρώσει το έργο για όλα τα ακίνητα, οπότε να έχουμε και τις καινούριες αντικειμενικές αξίες, για ένα δικαιότερο σύστημα υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ. Εκεί, δηλαδή, που είναι χαμηλότερες οι αξίες να έχουμε κάτι πιο χαμηλό και εκεί όπου πραγματικά υπάρχουν υψηλότερες αξίες -γιατί έχουμε διαπιστώσει ότι υπάρχει και αυτό- να έχουμε αντίστοιχα υψηλότερους ΕΝΦΙΑ.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΥΚΟΥΤΣΗΣ: Κυρία Υπουργέ, αναφέρεστε στο Μενίδι;

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΑΠΑΝΑΤΣΙΟΥ (Υφυπουργός Οικονομικών): Όχι, η περιοχή του Νέου Βουτζά είναι εκείνη που υπολογίστηκε φέτος με άλλες αντικειμενικές αξίες. Είναι μία από τις τέσσερις περιοχές που το ΣτΕ είχε ζητήσει να κάνουμε ξανά την Επιτροπή.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Μάριος Γεωργιάδης): Ευχαριστούμε τόσο τον συνάδελφο όσο και την κυρία Υπουργό για τη συζήτηση της επίκαιρης ερώτησης.