 |
| Δρ. Σχολής Οικονομικών Επιστημών του Freie Universitaet Berlin |
Η ατομική ιδιοκτησία και το πρόβλημα της Δημοκρατίας και της Ειρήνης
Γράφει ο Κώστας Λάμπος
Τα τύμπανα του πολέμου χτυπούν λυσσασμένα σε Βορά και Νότο, σε Ανατολή και Δύση, τα αχόρταγα κοράκια της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης κράζουν πάνω από τα κεφάλια μας σε ολόκληρο τον πλανήτη και οι ύαινες του κεφαλαίου κατασπαράζουν χώρες, κοινωνίες και πολιτισμούς για να στήσουν την παγκόσμια φασιστική τάξη πραγμάτων. Κοινοβούλια, κόμματα και κυβερνήσεις, παγκόσμιοι οργανισμοί, Ακαδημίες, ‘αυθεντίες’ ‘πνευματικά’, θρησκευτικά/σκοταδιστικά και εξουσιαστικά ιερατεία χορεύουν υπνοβατώντας στο κροτάλισμα των ‘τριάντα αργυρίων’ για να εμποδίσουν, με το κομματικό/ιδεολογικό τους αφιόνι, με το ψέμα, την παραπλάνηση και τον φόβο, την κοινωνικοπολιτική αφύπνιση των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού, την μοναδική κοινωνική δύναμη που έχει ζωτικό συμφέρον και μπορεί να εμποδίσει την καταστροφή του πλανήτη και να ακυρώσει την καπιταλιστική βαρβαρότητα.
Για να συμβεί αυτή η μεταστροφή απαιτείται η απελευθέρωσή μας από τους σκοταδιστικούς μύθους ότι τάχα η μιζέρια μας είναι ‘θέλημα θεού’ και από τις κομματικές ιδεολογίες ότι η εκάστοτε αντιπολίτευση θα διαχειριστεί εντιμότερα από την εκάστοτε κυβέρνηση τον καπιταλισμό με αποτέλεσμα τα πράγματα να πάνε από το κακό στο χειρότερο για εμάς και πάντα προς το καλύτερο για το κεφάλαιο. Απαιτείται, λοιπόν, μια διαφορετική προσέγγιση των πραγμάτων μέσα από μια συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης πραγματικότητας που αποκαλύπτει ότι η πηγή όλων των δεινών μας, από την ανεργία, την απαξίωση της Εργασίας, τον ευνουχισμό της Επιστήμης, τον στραγγαλισμό του Πολιτισμού, την καταστροφή του περιβάλλοντος, την πείνα μέχρι τον απάνθρωπο και καταστροφικό πόλεμο, είναι η οικονομική και κοινωνική ανισότητα, η οποία δεν έχει να κάνει με την φυσική, πνευματική και συναισθηματική διαφορετικότητα των ανθρώπων αλλά με την θεσμική διαφοροποίηση της σχέσης των ανθρώπων με τα μέσα παραγωγής, με την ατομική ιδιοκτησία.
Η ατομική ιδιοκτησία και ιδιαίτερα η ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής καθορίζει και τον τρόπο κατανομής του παραγόμενου πλούτου μεταξύ των ανθρώπων, των κοινωνικών τάξεων, των περιφερειών και των εθνών με αποτέλεσμα να υπάρχουν λίγοι πλούσιοι και πολλοί φτωχοί, λίγες, ελάχιστες περιοχές και χώρες πλούσιες και πολλές φτωχές. Κι αυτό γιατί η ατομική ιδιοκτησία και κύρια η ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής, που αποτελεί και τη μήτρα του καπιταλισμού, πυροδοτεί έναν ανειρήνευτο ανταγωνισμό μεταξύ των ιδιοκτησιών με σκοπό η μια να κατασπαράξει την άλλη πράγμα που οδηγεί σε οικονομικές, κοινωνικές, περιφερειακές και εθνικές ανισότητες.
Οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες, όμως, προκαλούν κοινωνικές, ταξικές πολιτικές συγκρούσεις που συχνά παίρνουν την μορφή του εμφύλιου, του τοπικού και του παγκόσμιου πολέμου, με ανυπολόγιστες συνέπειες που εμποδίζουν τις κοινωνίες και την εργαζόμενη ανθρωπότητα να πορευτούν ομαλά στην ολοκλήρωση του διαχρονικού στρατηγικού τους στόχου για την επίτευξη της κοινωνικής ισότητας ως προϋπόθεση για την καθολική ευημερία και ειρήνευση της ζωής.
Η ατομική ιδιοκτησία γενικά και η ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής ειδικότερα δεν διαταράσσει μόνο τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, των κοινωνικών τάξεων και των εθνών/κρατών, αλλά προκαλεί και την εχθρική συμπεριφορά των ατομικών ιδιοκτησιών απέναντι στην Φύση επειδή κατασπαταλούν τους φυσικούς πόρους και ανατρέπουν φυσικές λειτουργίες και συνθήκες στην προσπάθειά τους να μεγιστοποιήσουν το ατομικό/ταξικό/κρατικό τους κέρδος. Αυτή η εχθρότητα της ατομικής ιδιοκτησίας και του κεφαλαίου απέναντι στην Φύση και την Βιόσφαιρα παίρνει την μορφή ενός καταστροφικού πολέμου τα οφέλη του οποίου εισπράττει το κεφάλαιο και τις ζημιές που σταδιακά παίρνουν την μορφή ενός μη αναστρέψιμου καταστροφικού ‘σπιράλ του θανάτου’, τις πληρώνει πολλαπλά και στο πολλαπλάσιο η εργαζόμενη ανθρωπότητα, οι φτωχές τάξεις και χώρες.
Όλα αυτά παίρνουν καθημερινά την μορφή ενός εφιάλτη τον οποίο οι θρησκευτικές συμμορίες τον αφορίζουν με διάφορες μεσσιανικές εσχατολογικές ανοησίες που κινούνται μεταξύ της λεγόμενης ‘αποκάλυψης του Ιωάννη’ και του ανύπαρκτου παραδείσου ενώ η παγκόσμια εξουσιαστική ελίτ με πρωταγωνιστή τον αμερικανισμό[1] τον αντιμετωπίζουν πότε με τον ρατσιστικόtrumpουκισμό του ηγεμόνα και πότε με την ‘αποκάλυψη της ΝΑΣΑ’ για τους επτά εξωπλανήτες που μοιάζουν με τη Γη αφήνοντας την φαντασία να οργιάζει για μια μαζική φυγή σωτηρίας από την Γη που την καταστρέφουν προς αυτούς τους πλανήτες, «οι οποίοι απέχουν μόνο 40 έτη φωτός από τη Γη»,χωρίς ωστόσο να δίνουν περισσότερες πληροφορίες που θα έδειχναν ότι για τα σημερινά δεδομένα και για τις σημερινές συνθήκες, που απαιτούν άμεσες και οριστικές λύσεις, πρόκειται για συνειδητή εξαπάτηση που παίρνει διαστάσεις μιας ακόμα χίμαιρας.
Κι όλα αυτά συμβαίνουν για να μην ομολογηθεί ότι η ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής, που αποφέρει πλούτο με την εκμετάλλευση της μισθωτής δουλείας και προφανώς όχι η μικρή πλασματική και συνήθως υποθηκευμένη ιδιοκτησία που λειτουργεί ως δόλωμα για την υποδούλωση του φορέα της στα συμφέροντα της μεγάλης ατομικής ιδιοκτησίας και εξουσίας, είναι η αποκλειστική αιτία όλων των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων, όλων των δεινών του ανθρώπινου πολιτισμού. Γιατί είναι προφανές ότι όσο υπάρχει ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής και συνεπώς όσο θα υπάρχει αυτή η ακραία ανισοκατανομή του κοινωνικά παραγόμενου πλούτου, τόσο θα υπάρχουν κοινωνικές διακρίσεις, κοινωνικές αναταραχές και ταξικές συγκρούσεις που αντιμετωπίζονται με σκοταδιστικούς μύθους, με τοξικές κομματικές ιδεολογίες, με αυταρχική διακυβέρνηση, με θεία σκιάχτρα και δυνάμεις καταστολής, οπότε δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική δημοκρατία με την έννοια του ‘κράτους του δήμου’, της λαϊκής κυριαρχίας.
Προφανές είναι επίσης ότι όσο υπάρχει ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής τόσο θα διαιωνίζεται ο οικονομικός ανταγωνισμός/πόλεμος που περιοδικά θα παίρνει την μορφή των θερμών, απάνθρωπων και καταστροφικών εμφύλιων, τοπικών και παγκόσμιων πολέμων πραγματικότητα που σημαίνει ότι σε συνθήκες καπιταλισμού δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική ειρήνη σε κοινωνικό, εθνικό και οικουμενικό επίπεδο.
Το λογικό συμπέρασμα όλων των παραπάνω συλλογισμών είναι ότι ο κοινωνικός αγώνας για την πραγματική δημοκρατία, για την αταξική δημοκρατία[2], για την κοινωνική ισότητα και για την κοινωνική και οικουμενική ειρήνη περνάει μέσα από τον θάνατο της ατομικής ιδιοκτησίας[3] πάνω στα μέσα παραγωγής. Ο θάνατος της ατομικής ιδιοκτησίας μέσα από μεγάλες και πολιτικά αυτόνομες ειρηνικές κοινωνικές πρωτοβουλίες και Λαϊκές Εθνοσυνελεύσεις θα έχει ως φυσικό επακόλουθο και τον θάνατο των ατομικών και ταξικών αντιλαϊκών εξουσιών που θα ολοκληρώνεται, μέσω της διάχυσης της επιστημονικά έγκυρης και κοινωνικά χρήσιμης Γνώσης με τον θάνατο των ψευδαισθήσεων, δηλαδή, με τον θάνατο των θρησκειών και των ‘θεών’ ως φετίχ και συμβόλων των εξουσιών[4].
Δεν πρόκειται βέβαια για μια εύκολη υπόθεση γιατί ο καπιταλισμός ως φιλοσοφία, ως τρόπος παραγωγής και ανισοκατανομής του πλούτου, ως σύστημα κυριαρχίας των λίγων πάνω στους πολλούς έχει κατασκηνώσει στα μυαλά μας και μας έχει πείσει ότι είναι αναντικατάστατος και αιώνιος. Κι όμως ο καπιταλισμός δεν είναι η μοίρα της ανθρωπότητας, αλλά ο εφιάλτης της που προσπαθεί με σκοταδιστικούς μύθος και με ψευτοθεωρίες να επιβιώσει. Γι αυτό οι δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού οφείλουν να συνεχίσουν εντονότερα τον αγώνα τους για την πραγμάτωση του διαχρονικού τους οράματος για κοινωνική ισότητα και για την σωτηρία του πολιτισμού και του πλανήτη.
Τα τελευταία χρόνια το σύστημα της ατομικής ιδιοκτησίας πάνω στα μέσα παραγωγής λανσάρει την ψευδοεπιστημονική «θεωρία των φυσικών ορίων της παραγωγής αγαθών», που αποσκοπεί στη συσκότιση του ρόλου της ατομικής ιδιοκτησίας και αποσιωπά το γεγονός ότι οι επιστήμες έχουν ήδη δημιουργήσει όλες τις αντικειμενικές προϋποθέσεις, που ξεπερνούν αναχρονιστικές καπιταλιστικές και κρατικοκαπιταλιστικές χίμαιρες, γιατί καταφέρνουν να ξεδιπλώνουν το ρεαλισμό μιας περιβαλλοντικά και κοινωνικά ευαίσθητης επιστημονικοτεχνικής επανάστασης των κοινωνικά απελευθερωτικών παραγωγικών δυνάμεων, η οποία μπορεί με ήπιες τεχνικές να υπερπολλαπλασιάσει τις παραγωγικές δυνατότητες του πλανήτη και της οικονομίας εξασφαλίζοντας καθολική ευημερία, και μάλιστα με πολύ λιγότερο ανθρώπινο κάματο και πόνο και πολύ περισσότερο ελεύθερο χρόνο, αναγκαίο για την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας όλων σε συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής ισότητας.
Το τεχνολογικό πακέτο, λ.χ., της υδρογονοενέργειας[5] αχρηστεύει τα ορυκτά καύσιμα και τις μηχανές εσωτερικής καύσης και σε συνδυασμό με τις νέες τεχνολογίες επικοινωνίας, τον κοινωνικό προσανατολισμό της παραγωγής και την ισοκατανομή των αγαθών μπορεί να διευρύνει απεριόριστα τα φυσικά όρια της ορθολογικά και κοινωνικά προσδιοριζόμενης αναγκαίας, για την ευημερία και την ευτυχία της ανθρωπότητας, οικονομικής δραστηριότητας. Να προσθέσουμε τον αγώνα για το ελεύθερο λογισμικό, την τρισδιάστατη εκτύπωση και τους αμεσοδημοκρατικούς θεσμούς για να κατανοήσουμε ότι ο καινούργιος κόσμος γεννιέται μέρα τη μέρα μέσα στους κόλπους του παλιού που παρακμάζει και πεθαίνει[6]. Αυτές οι εξελίξεις οδηγούν αναπόφευκτα στη λύση της αντίθεσης μεταξύ αναπτυγμένων παραγωγικών δυνάμεων και καθυστερημένων παραγωγικών σχέσεων, πράγμα που σημαίνει πως η ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής μπορεί να αντικατασταθεί από την κοινωνικοποίηση, όχι την κρατικοποίηση, των μέσων παραγωγής, για ν’ ανοίξει διάπλατα ο δρόμος για τον καινούργιο κόσμο που, παρά τα εμπόδια που στήνει με την παγκοσμιοποίησή του το κεφάλαιο καθημερινά, γεννιέται μέσα στον παλιό που φεύγει.
Όλα αυτά μπορούν να ξεκινήσουν από την προσωπική, συλλογική και κοινωνική προσπάθεια αποκαπιταλιστικοποίησης του μυαλού μας, προϋπόθεση ικανή και αναγκαία για το ξεπέρασμα του νοσηρού Εγώ και την κατάκτηση του Εγώ ως Εμείς και για την ουμανιστική αποκαπιταλιστικοποίηση της οικονομίας, της κοινωνίας και της ανθρωπότητας.
______________
[1] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Αμερικανισμός και παγκοσμιοποίηση. Οικονομία του Φόβου και της Παρακμής, ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ, Αθήνα 2009.
[2] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Αταξική Δημοκρατία και Ουμανισμός στον 21ο αιώνα, στο συλλογικό τόμο: Η Άμεση Δημοκρατία στον 21ο αιώνα, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2013.
[3] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Η γέννηση και ο θάνατος της ατομικής ιδιοκτησίας, υπό έκδοση.
[4] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Θεός και Κεφάλαιο. Δοκίμιο για τη σχέση μεταξύ θρησκείας και εξουσίας, ΚΟΥΚΚΙΔΑ, Αθήνα 2015.
[5] Βλ. διεξοδικά, Κώστας Λάμπος, Ποιος φοβάται το υδρογόνο; Η επανάσταση του υδρογόνου, η ελεύθερη ενέργεια και η απελευθέρωση της ανθρωπότητας από τα ορυκτά καύσιμα και την καπιταλιστική βαρβαρότητα, Νησίδες, Θεσσαλονίκη 2013.
[6] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Άμεση Δημοκρατία και Αταξική Κοινωνία. Η μεγάλη πορεία της ανθρωπότητας προς την κοινωνική ισότητα και τον Ουμανισμό, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2012.
