Οι προσδοκίες των καταναλωτών για ασφαλή, υψηλής ποιότητας και φθηνά προϊόντα τροφίμων είναι υψηλές. Αυτό το άρθρο εστιάζει στις προσπάθειες όλων των ενδιαφερόμενων στην εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων να διασφαλίσουν ότι μόνο ασφαλή και ποιοτικά τρόφιμα φθάνουν στην αγορά και συζητά τις προκλήσεις της πολύπλοκης παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων.
Τι είναι ασφάλεια τροφίμων;Η ασφάλεια τροφίμων είναι μια έννοια σύμφωνα με την οποία «τα τρόφιμα δεν θα βλάψουν τον καταναλωτή όσο ακολουθούνται οι οδηγίες για την ενδεικνυόμενη χρήση κατά την προετοιμασία ή την κατανάλωσή τους».1 Τα τρόφιμα που καταναλώνουμε είναι λιγότερο εκτεθειμένα σε συγκεκριμένους κινδύνους σε σύγκριση με το παρελθόν, επειδή τα μέτρα διαχείρισης των κινδύνων για την πρόληψη και τον έλεγχό τους έχουν βελτιωθεί (για παράδειγμα, μέθοδοι συντήρησης όπως η παστερίωση, υψηλότερα πρότυπα υγιεινής, βελτιωμένες συνθήκες αποθήκευσης και μεταφοράς και χρήση ορθών πρακτικών των φυτοφαρμάκων).2,3
Ευρωπαϊκή ανταπόκριση σε θέματα ασφάλειας τροφίμων
Η ΕΕ ενέτεινε την εστίαση στην ασφάλεια των τροφίμων και των ζωοτροφών μετά από σοβαρά περιστατικά, όπως οι πρώτες επιβεβαιωμένες περιπτώσεις σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας βοοειδών («νόσος των τρελών αγελάδων») στο Ηνωμένο Βασίλειο (1986), η επιμόλυνση τροφών με διοξίνες στο Βέλγιο (1999) και φιστικιών με αφλατοξίνες (1998).4,5 Έτσι, αναπτύχθηκε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που εστίαζε στην αξιολόγηση του κινδύνου και θεσπίστηκαν νέοι κανονισμοί που κατέστησαν υποχρεωτικά την ανιχνευσιμότητα, την υγιεινή, την ανάλυση κινδύνου και τα κρίσιμα σημεία ελέγχου (HACCP) και την απόσυρση των μη ασφαλών προϊόντων από την αγορά. Ιδρύθηκε μια νέα ανεξάρτητη Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (2002), για να υποστηρίξει την αξιολόγηση κινδύνου στα τρόφιμα και τις ζωοτροφές.5,7 Η ασφάλεια των τροφίμων παραμένει κορυφαία προτεραιότητα για τις Κυβερνήσεις και τον ιδιωτικό τομέα στην Ευρώπη.
Η ασφάλεια των τροφίμων είναι μια μοιρασμένη ευθύνη «από το χωράφι μέχρι το πιρούνι», δηλαδή βασίζεται στις προσπάθειες κάθε εμπλεκόμενου στην αλυσίδα τροφίμων (γεωργική παραγωγή, επεξεργασία, μεταφορά, παραγωγή τροφίμων και κατανάλωση). Οι παραγωγοί τροφίμων κατά μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας είναι υποχρεωμένοι να λειτουργούν αποτελεσματικά συστήματα διαχείρισης ασφάλειας τροφίμων (συστήματα πρόληψης κινδύνου) , όπως το HACCP, ορθές πρακτικές παραγωγής (GMP) ή ορθές γεωργικές πρακτικές (GAP). Αυτό πρέπει να υποστηρίζεται από προαπαιτούμενα προγράμματα, για παράδειγμα εκπαίδευση προσωπικού, αποτελεσματική καθαριότητα και υγιεινή, έλεγχος αλλεργιογόνων και παρασίτων, προγράμματα συνεχούς παρακολούθησης και δοκιμών.8-10 Οι επιθεωρήσεις ασφάλειας τροφίμων διασφαλίζουν ότι αυτές οι πρακτικές διεξάγονται με συνέπεια και αποτελεσματικότητα.1,11 Επίσης, απαιτείται από τους καταναλωτές να γνωρίζουν και να εφαρμόζουν συνήθειες ασφάλειας τροφίμων στην καθημερινή τους ζωή (για παράδειγμα, ακολουθώντας τις οδηγίες αποθήκευσης και μαγειρέματος, ελέγχοντας τις ημερομηνίες λήξης και ασκώντας ορθές πρακτικές υγιεινής στην κουζίνα και προσωπικά.
Οφέλη και μειονεκτήματα της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων
Η Ευρωπαϊκή βιομηχανία τροφίμων δεν είναι απομονωμένη. αλλά μάλλον τμήμα της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων, η οποία καλλιεργεί, επεξεργάζεται και μεταφέρει τρόφιμα. Αυτό επιτρέπει στη βιομηχανία να παρέχει φρέσκα και προσιτά τρόφιμα στον καταναλωτή όλο τον χρόνο. Για τους παραγωγούς τροφίμων, η προμήθεια προϊόντων διεθνώς παρέχει μείωση του κόστους και συνεχή τροφοδοσία των συστατικών.
Παράλληλα με αυτά τα πλεονεκτήματα, υπάρχουν προστιθέμενες πολυπλοκότητες και προκλήσεις για να διασφαλιστεί ότι τα τρόφιμα παράγονται σε συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας σε γεωγραφικά απομακρυσμένες περιοχές και ότι παραμένουν ασφαλή για κατανάλωση τη χρονική στιγμή που φτάνουν στον καταναλωτή. Μακρύτερες εφοδιαστικές αλυσίδες αυξάνουν τον χρόνο μεταφοράς, τον κίνδυνο της πολυπλοκότητας, τη συνολική υποβάθμιση της ποιότητας ή ακόμα και την απώλεια των αγαθών υπό μεταφορά. Απαιτούνται σημαντικές προσπάθειες για να ιχνηλατούνται αποτελεσματικά τα προϊόντα κατά μήκος αυτών των πολύπλοκων εφοδιαστικών αλυσίδων.7
Η απάτη στον τομέα των τροφίμων, μια παράνομη πρακτική συχνά καθοδηγούμενη από οικονομικά κέρδη, μπορεί να είναι μια πρόσθετη πρόκληση για την ασφάλεια των τροφίμων. Ενώ η απάτη στα τρόφιμα δεν θέτει αναγκαστικά σε κίνδυνο την ασφάλεια των τροφίμων, κάποια περιστατικά απάτης (π.χ. νοθεία του βρεφικού γάλακτος με μελαμίνη στην Κίνα, 2008) έχουν προκαλέσει σοβαρές συνέπειες στη δημόσια υγεία. Άλλα περιστατικά απάτης τροφίμων απεικονίζουν τρωτότητες στα συστήματα διασφάλισης ποιότητας της εφοδιαστικής αλυσίδας (π.χ. αραίωση ηλιέλαιου ή ελαιολάδου με φθηνότερα έλαια, αδήλωτη ανάμειξη σιροπιού γλυκόζης με μέλι, νοθεία βοδινών προϊόντων με φθηνότερο κρέας και νοθεία ρυζιού Basmati με φθηνότερες ποικιλίες ρυζιού). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει ένα σχέδιο δράσης για την ενίσχυση των ελέγχων και την αντιμετώπιση της απάτης στην εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων της Ευρώπης.12-14
Πρότυπα και πρακτικές ασφάλειας τροφίμων
Από το 1963, η Επιτροπή του Codex Alimentarius («Κώδικα Τροφίμων») παρείχε μια σειρά από διεθνή πρότυπα τροφίμων (π.χ. «Γενικό Πρότυπο Προσθέτων Τροφίμων»), οδηγίες (π.χ. «Οδηγίες για Σύστημα Ελέγχου Εισαγωγών Τροφίμων») και κώδικες πρακτικών (π.χ. Κώδικας Πρακτικών για την Πρόληψη και Μείωση της Επιμόλυνσης από Αφλατοξίνες στα Ακρόδρυα Δέντρα»). Τα πρότυπα του Κώδικα αποτελούν συχνά τη βάση για τη νομοθεσία σε εθνικό επίπεδο, η οποία βοηθά στη διεθνή εναρμόνιση των κανονισμών ασφάλειας τροφίμων και υποστηρίζει τον στόχο να διασφαλιστεί «ασφαλής, καλή τροφή για όλους - παντού».15-17
Συνεχίζεται...
Σε αυτό το άρθρο εξηγήσαμε πώς μπορεί η ασφάλεια τροφίμων να διασφαλιστεί αξιόπιστα μέσω διαχειριστικών συστημάτων, μέτρων διασφάλισης αποτελεσματικών ελέγχων, με τις προσπάθειες όλων των εμπλεκόμενων στην αλυσίδα των τροφίμων «από τo χωράφι μέχρι το πιρούνι». Στο επόμενο άρθρο Food Today, θα συζητήσουμε την περιβαλλοντικά βιώσιμη παραγωγή, ουσιώδη σε ένα κόσμο με φθίνοντες φυσικούς πόρους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου