Κυρίες και Κύριοι,
Ξεκινούν σήμερα οι εργασίες της συνάντησης υψηλού επιπέδου της Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (OLAF) για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα της πολιτικής συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μία συνάντηση με εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Με ιδιαίτερη σημασία.
Αφενός γιατί αποτελεί μια αφορμή συνεργασίας και ανταλλαγής απόψεων και εμπειριών μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών.
Και αφετέρου γιατί συνιστά μια ιδιαίτερη ευκαιρία για να υπογραμμισθεί η ισχυρή βούληση της Ελληνικής Κυβέρνησης για πάταξη των φαινομένων απάτης και διαφθοράς.
Φαινόμενα διαχρονικά και διατοπικά.
Φαινόμενα που έχουν στοιχίσει, σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες εκτιμήσεις, 120 δισ. ευρώ ετησίως στην Ευρωπαϊκή οικονομία.
Και αυτό διότι η απάτη και η διαφθορά καταστρέφουν ηθικές αξίες και αρχές.
Πλήττουν την οικονομική αποτελεσματικότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη.
Στρεβλώνουν τη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης.
Διαβρώνουν τους θεσμούς.
Αντιστρατεύονται την ανάπτυξη.
Υπονομεύουν τη δημοκρατία, επιφέροντας σημαντικά αρνητικές επιπτώσεις σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο.
Κυρίες και Κύριοι,
Πριν από μερικές δεκαετίες οι συζητήσεις και οι έρευνες, διεθνώς, για τις επιπτώσεις της διαφθοράς και απάτης στην οικονομία ήταν σχεδόν ανύπαρκτες, καθώς επικρατούσαν λογικές «τακτοποίησης κάτω από το χαλί».
Ωστόσο, όσο τα φαινόμενα αυτά επιτείνονταν και οι επιπτώσεις τους στους πολίτες γίνονταν όλο και πιο ορατές, τόσο ενδυναμώνονταν και διευρύνονταν το ερευνητικό, πολιτικό και κοινωνικό ενδιαφέρον.
Στην Ελλάδα, οι επιδόσεις μας, κατά το παρελθόν, στο συγκεκριμένο πεδίο, όπως είναι γνωστό, δεν ήταν κολακευτικές.
Το αντίθετο μάλιστα θα έλεγα, καθώς φαινόμενα διαφθοράς και απάτης εντοπίζονταν σε πολλούς τομείς.
Οι σχετικές μελέτες έχουν καταδείξει ότι τα φαινόμενα αυτά επικεντρώνονται στους τομείς όπου η δημόσια διοίκηση, με την ευρύτερη έννοια, έρχεται σε άμεση επαφή με τον πολίτη.
Πρόκειται για τομείς όπου η αφετηρία των φαινομένων αυτών δύναται να εντοπίζεται σε οποιονδήποτε από τους εμπλεκόμενους: επιχειρηματία, ιδιώτη, δημόσιο λειτουργό.
Βασικά αίτια αυτών των φαινομένων είναι:
- Η έλλειψη κατάλληλων μηχανισμών για τον αποτελεσματικό έλεγχο του δημόσιου τομέα, οι οποίοι σήμερα, όπου υπάρχουν, είναι διάσπαρτοι σε υπηρεσίες διαφόρων Υπουργείων.
- Οι αόριστες ή αλληλεπικαλυπτόμενες αρμοδιότητες των υπηρεσιών ελέγχου.
- Η βραδύτητα των ελέγχων, η ανεπάρκεια, αοριστία ή η ετεροχρονισμένη έκδοση των πορισμάτων και των εκθέσεων, καθώς και η έλλειψη ευθύνης.
- Η πολιτικά κατευθυνόμενη λήψη αποφάσεων.
- Η έλλειψη διαφάνειας στην παροχή πληροφόρησης με πρόσχημα την προστασία των προσωπικών δεδομένων.
- Η βραδύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης.
- Η ανορθολογικότητα του νομικού πλαισίου κατά της διαφθοράς.
- Η ασυμμετρία αρμοδιοτήτων και πόρων.
Κυρίες και Κύριοι,
Την τελευταία περίοδο, ωστόσο, έχουν γίνει και γίνονται σημαντικά, ουσιαστικά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση.
Βήματα για την αντιμετώπιση των προαναφερθέντων αδυναμιών.
Βήματα, όπως είναι, μεταξύ άλλων:
1ον. Ο ορισμός Εθνικού Συντονιστή για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς.
2ον. Η εκπόνηση Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά της Διαφθοράς.
3ον. Η εγκαθίδρυση θεσμών, όπως ο Εισαγγελέας Οικονομικού Εγκλήματος, ο Εισαγγελέας Εγκλημάτων Διαφθοράς, η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης και η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας και Ελέγχου των Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης.
4ον. Η λειτουργική ενδυνάμωση, ο επιχειρησιακός εκσυγχρονισμός και η ποιοτική αναβάθμιση όλων των ελεγκτικών μηχανισμών.
5ον. Η εγρήγορση των αρμόδιων υπηρεσιών σε κάθε περίπτωση διαφθοράς και απάτης, επιφέροντας, πλέον, ορατά, απτά αποτελέσματα.
Αποτελέσματα που «επιστρέφουν» ως «μέρισμα» στην κοινωνία.
Αποτελέσματα που αποτυπώνονται και στους σχετικούς διεθνείς δείκτες.
Ενδεικτικά αλλά χαρακτηριστικά, η Ελλάδα, στο δείκτη αντίληψης της διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας, ανέβηκε, κατά 14 θέσεις το 2013.
Κυρίες και Κύριοι,
Φυσικά, υπάρχουν πολλά ακόμα βήματα που πρέπει να γίνουν.
Σ’ αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και οι πρωτοβουλίες που λαμβάνονται σε Ευρωπαϊκό, αλλά και σε εθνικό επίπεδο, για την καταπολέμηση της απάτης κατά την αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων που μέσω των διαρθρωτικών ταμείων διοχετεύονται στα κράτη-μέλη.
Η προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί μια από τις προτεραιότητες της Ελληνικής Προεδρίας στο πεδίο του Προϋπολογισμού της Ένωσης, στοχεύοντας στη σταδιακή εδραίωση και αύξηση της εμπιστοσύνης του Ευρωπαϊκού κοινού για την ορθή αξιοποίηση των πόρων των φορολογουμένων.
Η προστασία, φυσικά, των κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης προϋποθέτει την υιοθέτηση και πλήρη εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων, διαδικασιών και νομικών ρυθμίσεων από τα κράτη-μέλη της και τη στενή ελεγκτική συνεργασία των αρμόδιων εθνικών αρχών και υπηρεσιών.
Από την πλευρά του Υπουργείου Οικονομικών και, ειδικότερα, του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, η OLAF συνεργάζεται με δύο υπηρεσίες:
- τη Διεύθυνση Δημοσιονομικών Σχέσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους Διεθνείς Οργανισμούς, και
- τη Διεύθυνση Μελετών και Αξιολόγησης της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ).
Πρόκειται για υπηρεσίες που συμβάλλουν σε σημαντικό βαθμό στην πληροφόρηση που λαμβάνει η OLAF για την κατάρτιση της ετήσιας Έκθεσής της.
Φυσικά, σ’ αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και οι Διευθύνσεις Ελέγχου της ΕΔΕΛ, η οποία είναι η αρμόδια αρχή ελέγχου των συγχρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση προγραμμάτων.
Ειδικότερα, την τελευταία περίοδο, το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους έχει υιοθετήσει και θέσει σε εφαρμογή δέσμη νομοθετικών, διοικητικών και οργανωτικών μέτρων και πρακτικών για την πρόληψη και τον εντοπισμό της απάτης, συμβάλλοντας στην κοινή προσπάθεια όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Συγκεκριμένα και κωδικοποιημένα:
1ον. Δημιουργήθηκε Μητρώο Ελεγκτών στην ΕΔΕΛ, όπου, μετά από την ενδεδειγμένη κατάρτιση και εξειδίκευση, επιπλέον ελεγκτές θα μπορούν να συνδράμουν στο έργο της.
2ον. Θεσπίστηκε θητεία για τους Ελεγκτές της ΕΔΕΛ, ώστε να ενισχυθεί η διαφάνεια και να θωρακιστεί το ελεγκτικό έργο μέσα από την αλλαγή των ελεγκτών.
3ον. Ορίστηκε διοικητικά η διαδικασία αποστολής των οριστικών εκθέσεων ελέγχου της ΕΔΕΛ στον Εισαγγελέα ή σε αρμόδια αρχή για τη διερεύνηση της απάτης, εφόσον κατά τους ελέγχους της προκύψουν υπόνοιες τέλεσης αξιόποινων πράξεων ή παραλείψεων.
Προβλέφθηκε αντίστοιχη αποστολή προς το Ελεγκτικό Συνέδριο ή τον Γενικό Επίτροπο Επικρατείας σε περιπτώσεις αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθέντων ποσών.
4ον. Ενισχύθηκε το πλαίσιο για την επιβολή δημοσιονομικών διορθώσεων, εστιάζοντας στην ανάκτηση των αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθέντων ποσών από πόρους του Κρατικού Προϋπολογισμού ή/και του Ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού.
5ον. Καταρτίστηκε και επικαιροποιήθηκε το Εγχειρίδιο Ελέγχου της ΕΔΕΛ, συμπεριλαμβάνοντας στη προετοιμασία των ελέγχων συστήματος και πράξεων τους δείκτες απάτης και ενσωματώνοντας τη «Δήλωση τήρησης κανόνων δεοντολογίας της ΕΔΕΛ».
6ον. Η ΕΔΕΛ προέβη στη σύναψη Πρωτοκόλλου Συνεργασίας με το Σώμα Επιθεωρητών – Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης, ώστε να ενισχυθεί η ανταλλαγή πληροφόρησης και η αμφίδρομη κοινοποίηση των αποτελεσμάτων των ελέγχων τους.
7ον. Εντατικοποιήθηκαν οι έλεγχοι των αρμόδιων υπηρεσιών, με αποτέλεσμα η Ελλάδα, που το 2012 είχε γίνει αποδέκτης σύστασης για το χαμηλό βαθμό κοινοποίησης παρατυπιών που ενέχουν δόλο στο τομέα της πολιτικής συνοχής, το 2013 να έχει βελτιώσει σημαντικά τη θέση της.
Συγκεκριμένα, το 2013, βάσει σχετικής ενημέρωσης, έχουν κοινοποιηθεί ήδη 19 περιπτώσεις παρατυπιών με υπόνοια απάτης, αποτέλεσμα πολύ καλύτερο από τα προηγούμενα χρόνια.
8ον. Διευρύνθηκε, από την πλευρά του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, η εκπροσώπηση των εμπλεκόμενων υπηρεσιών στις τεχνικές ομάδες της OLAF και εγκαθιδρύθηκε κοινή δράση και συμμετοχή με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και το ΣΔΟΕ.
Στόχος είναι η περαιτέρω διάχυση και πληρότητα της αμφίδρομης πληροφόρησης μεταξύ OLAF και εθνικών υπηρεσιών, ενδυναμώνοντας την προσπάθεια καταπολέμησης της απάτης.
Κυρίες και Κύριοι,
Στο Υπουργείο Οικονομικών, και ειδικότερα στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, συνεχίζεται η προσπάθεια θεσμικής θωράκισης της καταπολέμησης της απάτης, καθώς ήδη προωθούνται μια σειρά από πρωτοβουλίες.
Πρωτοβουλίες, όπως, ενδεικτικά:
1ον. Η σύσταση Ομάδας Εργασίας με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων για τον ορισμό του Συντονιστή για την Καταπολέμηση της Απάτης (Anti-Fraud Coordination Service - AFCOS).
Ήδη, στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, βρισκόμαστε στη διαδικασία έκδοσης της σχετικής Υπουργικής Απόφασης και οι συνεδριάσεις της εν λόγω Ομάδας Εργασίας θα ξεκινήσουν τις επόμενες ημέρες με εντατικό χρονοδιάγραμμα εργασιών.
Ειδικότερα, το έργο της Ομάδας θα είναι η εισήγηση για τον ορισμό του AFCOS και οι προτάσεις για τη βέλτιστη οργάνωση των διαδικασιών και των αρμοδιοτήτων του.
2ον. Η δημιουργία, με πρωτοβουλία του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, ενός Δικτύου Συνεργασίας των εμπλεκόμενων φορέων με στόχο την κατάρτιση μιας Εθνικής Στρατηγικής κατά της Απάτης στα Διαρθρωτικά Ταμεία και το Ταμείο Συνοχής.
Παράλληλα, βέβαια, επιδίωξή μας είναι, στο άμεσο μέλλον, αυτή η Στρατηγική να επεκταθεί και σε άλλους ευαίσθητους τομείς.
Κυρίες και Κύριοι,
Η προσπάθεια για την καταπολέμηση της απάτης δεν σταματά εδώ.
Είναι συνεχής, συστηματική και σταθερή.
Σε κάθε διάσταση της οικονομικής δραστηριότητας και της δημόσιας διοίκησης.
Και προς την κατεύθυνση αυτή συνεχίζουμε την άρρηκτη συνεργασία μας με την OLAF και όλες τις σχετιζόμενες ευρωπαϊκές δομές, ώστε να διασφαλίσουμε την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Να εγγυηθούμε ότι οι πόροι των φορολογούμενων πολιτών δαπανώνται με όσο το δυνατόν ορθολογικότερο, ορθότερο και αποτελεσματικότερο τρόπο.
Με αυτές τις σκέψεις εύχομαι καλή συνέχεια στις εργασίες της συνάντησης, οι οποίες είμαι σίγουρος ότι θα έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και θα αποφέρουν χρήσιμα συμπεράσματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου