Χρήστος Σταϊκούρας Αναπλ. Υπουργός Οικονομικών: ομιλία στην Επιτροπή Απολογισμού και Ισολογισμού του Κράτους

Ομιλία στην Επιτροπή Απολογισμού και Ισολογισμού του Κράτους

Παρουσίαση της 1ης Τριμηνιαίας Έκθεσης για το 2013

από το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή των Ελλήνων

Χρήστος Σταϊκούρας

Αναπλ. Υπουργός Οικονομικών – Βουλευτής Φθιώτιδας ΝΔ

Αθήνα, 15 Μαΐου 2013

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Η σημερινή συνεδρίαση της Επιτροπής Απολογισμού και Ισολογισμού του Κράτους θεωρώ πως είναι σημαντική, τόσο σημειολογικά όσο και ουσιαστικά.

Η σημειολογική σημαντικότητα έγκειται στο γεγονός ότι είναι η συνεδρίαση όπου συζητάμε την πρώτη τριμηνιαία έκθεση μετά την επανασύσταση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή των Ελλήνων.

Ενός κοινοβουλευτικού θεσμού με κρίσιμο ρόλο στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας για δημοσιονομική εξυγίανση, προσαρμογή και πειθαρχία αλλά και για την ενίσχυση της διαδικασίας κοινοβουλευτικής λογοδοσίας.

Και είναι σημαντικό το Γραφείο Προϋπολογισμού, προκειμένου να ανταποκρίνεται σε αυτό το σημαντικό ρόλο του, να τυγχάνει της αποδοχής του Κοινοβουλίου, αλλά και να καταθέτει την άποψή του, χωρίς «καθοδηγήσεις», «υπεκφυγές» ή «στρογγυλέματα».

Πρόκειται για χαρακτηριστικά τα οποία η Κυβέρνηση, από την πρώτη στιγμή, μεριμνά για τη διασφάλισή τους, όπως άλλωστε φάνηκε και από την άμεση αποδοχή της πρότασης για διεύρυνση του αριθμού των μελών της Επιτροπής.

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Η ουσιαστική σημασία της σημερινής συνεδρίασης εντοπίζεται στο γεγονός της τεκμηριωμένης ανάλυσης της εκτέλεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού το 1ο τρίμηνο του 2013, η οποία ακολουθεί τη θετική πορεία του 2012.

Χρονιά κατά την οποία η χώρα πέτυχε αποτελέσματα καλύτερα από τους στόχους, παρά τη βαθύτερη από τις αρχικές εκτιμήσεις ύφεση.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα προσωρινά απολογιστικά δημοσιονομικά στοιχεία της Eurostat, το έλλειμμα σε όρους καθαρής δημοσιονομικής επίδοσης, δηλαδή χωρίς την «εφάπαξ» επίπτωση της στήριξης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, ανέρχεται σε 6% του ΑΕΠ.

Ενώ ο στόχος ήταν για έλλειμμα 6,6% του ΑΕΠ.

Ενώ σε σχέση με το 2011, το έλλειμμα μειώθηκε κατά 3,8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ (από 9,8% του ΑΕΠ σε 6% του ΑΕΠ).

Επιπροσθέτως, σημειώνεται ότι το πρωτογενές έλλειμμα κατά το 2012 μειώθηκε στο 1% του ΑΕΠ έναντι 2,7% του ΑΕΠ που ήταν το 2011 (δηλαδή μείωση κατά 1,7% του ΑΕΠ), ενώ πλέον η Ελλάδα έχει το μικρότερο πρωτογενές έλλειμμα μεταξύ άλλων κρατών-μελών που βρίσκονται σε «δύσκολη» θέση, όπως η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία.

Συνεπώς η χώρα κατάφερε, εξαιτίας των θυσιών της κοινωνίας της, να επιτύχει καλύτερες των στόχων δημοσιονομικές επιδόσεις.

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Αυτή η θετική εικόνα συνεχίζεται και το 2013.

Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία εκτέλεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού για το 1ο τετράμηνο του έτους:

1ον. Το πρωτογενές έλλειμμα διαμορφώθηκε στα 330 εκατ. ευρώ, έναντι 1,7 δισ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2012.

Ο στόχος του προϋπολογισμού ήταν για πρωτογενές έλλειμμα 3,6 δισ. ευρώ, έναντι στόχου 3,3 δισ. ευρώ πέρυσι.

Μάλιστα το καλύτερο αποτέλεσμα συγκριτικά με το στόχο, όσο προχωρά η εκτέλεση του Προϋπολογισμού παγιώνεται, και, τουλάχιστον στο 1ο τετράμηνο του έτους, διευρύνεται.

Η θετική αυτή απόκλιση ήταν 840 εκατ. ευρώ τον πρώτο μήνα του έτους, 1,8 δισ. ευρώ το δίμηνο, 2,9 δισ. ευρώ το τρίμηνο και 3,3 δισ. ευρώ το τετράμηνο.

2ον. Το έλλειμμα του Κρατικού Προϋπολογισμού μειώθηκε.

Διαμορφώθηκε στο επίπεδο των 2,4 δισ. ευρώ.

Ο στόχος ήταν για 5,7 δισ. ευρώ.

Υπενθυμίζεται ότι την αντίστοιχη περίοδο του 2012 το έλλειμμα ήταν 9,2 δισ. ευρώ.

3ον. Τα καθαρά έσοδα τόσο του Κρατικού όσο και του Τακτικού Προϋπολογισμού, αν και μειωμένα σε σχέση με το 2012, όπως προέβλεπε άλλωστε και ο Προϋπολογισμός, διατηρούνται και υπερβαίνουν το επίπεδο των στόχων που έχουν τεθεί (κατά 5% και 1% αντίστοιχα).

Βέβαια, τα φορολογικά έσοδα, προ επιστροφής φόρων, υστερούν κατά 473 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου. Αυτό οφείλεται:

(α) Στο ΦΠΑ, όλων των κατηγοριών, κατά 282 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 169 εκατ. ευρώ προέρχονται από το ΦΠΑ,

(β) Στους λοιπούς έμμεσους φόρους κατανάλωσης και ειδικότερα στον Ε.Φ.Κ. καπνού, κατά 107 εκατ. ευρώ, και

(γ) Στον ΕΦΚ ενεργειακών προϊόντων κατά 63 εκατ. ευρώ.

Βέβαια, ο Απρίλιος ήταν ο πρώτος μήνας του έτους που «πιάσαμε» τους στόχους στα φορολογικά έσοδα, ιδίως στους έμμεσους φόρους.

Και οι όποιες αποκλίσεις οφείλονται στα μη-φορολογικά έσοδα.

Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι η υστέρηση των φορολογικών εσόδων στο τετράμηνο θα ήταν υποδιπλάσια εάν είχαν αποσταλεί τα ειδοποιητήρια για την είσπραξη του ΦΑΠ 2011, όπως είχε προβλεφθεί κατά το χρόνο κατάρτισης του Προϋπολογισμού του 2013.

Σημειώνεται ότι, κατά τους μήνες Μάρτιο-Απρίλιο 2013 αναμενόταν η είσπραξη περίπου 200 εκατ. ευρώ από το ΦΑΠ 2011.

Η είσπραξη, όμως, αυτή τελικά θα πραγματοποιηθεί μαζί με τον ΦΑΠ 2012, προς διευκόλυνση των φορολογουμένων, από τον Ιούνιο και σε επτά δόσεις.

Άρα, τότε θα καλυφθεί σημαντικό μέρος των αποκλίσεων που εντοπίστηκε τους προηγούμενους μήνες.

Βέβαια, επαναλαμβάνεται ότι στο σκέλος των εσόδων απαιτείται διαρκής προσοχή και εντατικοποίηση της προσπάθειας.

4ον. Οι επιστροφές φόρων, εξαιρουμένων αυτών των παρελθόντων ετών, και οι οποίες ανέρχονται στα 586 εκατ. ευρώ για εφέτος, είναι πολύ χαμηλότερες από πέρυσι.

Δηλαδή, οι «νέες» επιστροφές φόρων, των οποίων τα αναγκαία δικαιολογητικά εκκαθαρίστηκαν εντός του 1ου τριμήνου του τρέχοντος έτους, ανέρχονται στα 325 εκατ. ευρώ και οι «παλαιές» επιστροφές φόρων παρελθόντων ετών που αποπληρώθηκαν το πρώτο τετράμηνο του έτους ανέρχονται στα 586 εκατ. ευρώ.

Έτσι, οι συνολικές επιστροφές φόρων ανέρχονται στα 911 εκατ. ευρώ και είναι υψηλότερες κατά 42 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου που είχε τεθεί και ο οποίος δεν λάμβανε υπόψη τη διάκριση μεταξύ επιστροφών φόρων της τρέχουσας χρήσης και παρελθόντων ετών.

Συνεπώς, δεν τίθεται θέμα υστέρησης στις επιστροφές φόρων για να «φανεί ότι τα πράγματα πηγαίνουν καλά», όπως πρόσφατα υποστήριξε ο εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ.

5ον. Οι πρωτογενείς δαπάνες μειώθηκαν τόσο έναντι του στόχου όσο και έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2012.

Διαμορφώθηκαν στα 14,7 δισ. ευρώ, 12% χαμηλότερα από την αντίστοιχη περίοδο του 2012 και 9% χαμηλότερα από τον στόχο που είχε τεθεί για το 1ο τετράμηνο.

Ειδικά το μήνα Απρίλιο οι πρωτογενείς δαπάνες διαμορφώθηκαν στα 3,5 δισ. ευρώ, 16% χαμηλότερα από τον αντίστοιχο μήνα του 2012.

Πρόκειται για μια λελογισμένη διαχείριση των δημοσίων δαπανών, και όχι για «εσωτερική στάση πληρωμών» ή για «μετάθεση πληρωμής υποχρεώσεων».

Και αυτό διότι αφενός δεν δημιουργούνται νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές, καθώς οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της Κεντρικής Κυβέρνησης μειώνονται και αφετέρου το πρόγραμμα αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου προς τους ιδιώτες προχωρά κανονικά και εντός των στόχων που έχουν τεθεί.

Συγκεκριμένα, το Υπουργείο Οικονομικών, από την έναρξη της διαδικασίας, τέλος Δεκεμβρίου του 2012, μέχρι σήμερα, τέλος Απριλίου του 2013, έχει ολοκληρώσει τη χρηματοδότηση αιτημάτων ύψους 3,7 δισ. ευρώ.

Το συνολικό ύψος των τελικών πληρωμών, δηλαδή των χρημάτων που πήγαν στην πραγματική οικονομία, ανήλθε στα 2,2 δισ. ευρώ το πρώτο τετράμηνο του έτους, ενώ από το Μάρτιο έχουν πληρωθεί, σχεδόν στο σύνολό τους, οι βεβαιωμένες ληξιπρόθεσμες επιστροφές φόρων.

Το μήνα Απρίλιο έγιναν τελικές πληρωμές προς τους ιδιώτες ύψους 736 εκατ. ευρώ, τη στιγμή που ο μέσος όρος τελικών πληρωμών κατά το πρώτο τρίμηνο του 2013 ανήλθε στα 430 εκατ. ευρώ ανά μήνα.

6ον. Οι επιχορηγήσεις προς τα ασφαλιστικά ταμεία, για τα οποία έχει εκφραστεί μια – θα μου επιτρέψετε να πω – υπερβολική ανησυχία κινούνται εντός των προβλέψεων που έχουν γίνει στον Προϋπολογισμό.

Και αυτό διότι υπάρχει εξαρχής πρόβλεψη για ενίσχυση όπου χρειαστεί από το υπό κατανομή ποσό του Κοινωνικού Προϋπολογισμού, το οποίο αποτυπώνεται στην κατηγορία «λοιπές δαπάνες κοινωνικής ασφάλισης».

Και επαναλαμβάνω, ότι πρόκειται για ενίσχυση όπου χρειαστεί, καθώς προς το παρόν εξελίσσεται σύμφωνα με το σχεδιασμό η απόδοση των μέτρων προσαρμογής που έχουν ληφθεί.

7ον. Οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) διαμορφώθηκαν στα 836 εκατ. ευρώ έναντι 956 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο τετράμηνο του 2012, πολύ χαμηλότερα από τους στόχους του Προϋπολογισμού (1,7 δισ. ευρώ).

Λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες συνθήκες στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, αναμένουμε επιτάχυνση της υλοποίησης του ΠΔΕ στο σκέλος των δαπανών, που αρχίζει να γίνεται ορατή από τον Απρίλιο του 2013 και η οποία με τη σειρά της θα καταστήσει εφικτό το στόχο εισροής πόρων ύψους περίπου 5 δισ. ευρώ στο σύνολο του έτους.

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι, από συστημική και μεθολογική άποψη, ο πίνακας «Καθαρές δανειακές ανάγκες κεντρικής διοίκησης σε ταμειακή βάση» της Τράπεζας της Ελλάδος, είναι σε καθαρά ταμειακή βάση.

Κατά συνέπεια, στα ποσά συμπεριλαμβάνονται και:

•    Η μεταβολή των λογαριασμών  του Ελληνικού Δημοσίου που τηρείται στην ΤτΕ. Αντίθετα, η μεταβολή αυτή δεν απεικονίζεται στο μηνιαίο δελτίο εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού του ΓΛΚ.

•    Οι προκαταβολές που δίνονται για πληρωμή αποδοχών, συντάξεων, επιχορηγήσεων ασφαλιστικών ταμείων, κλπ. το Δεκέμβριο του προηγούμενου έτους.

Αντίθετα, οι προκαταβολές αυτές εμφανίζονται στο δελτίο εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού του ΓΛΚ τον Ιανουάριο του επόμενου έτους.

•    Οι δαπάνες για εξόφληση ληξιπροθέσμων υποχρεώσεων και οι επιστροφές εσόδων ΠΟΕ από την ειδική πίστωση, οι δαπάνες με την έκδοση ειδικών ομολόγων και οι δαπάνες για συμμετοχή σε αυξήσεις Μετοχικού Κεφαλαίου. Αντίθετα, τα ποσά αυτά δεν περιλαμβάνονται στο Μηνιαίο Δελτίο του ΓΛΚ για τον υπολογισμό του ισοζυγίου και του πρωτογενούς αποτελέσματος του κρατικού προϋπολογισμού.  

Επομένως, προκειμένου τα αποτελέσματα να είναι όμορα, το «Καθαρό Αποτέλεσμα Κεντρικής Διοίκησης» της Τράπεζας της Ελλάδος, θα πρέπει να συγκρίνεται με τις «Συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες Κρατικού Προϋπολογισμού».

Επιπλέον, για τις προκαταβολές, θα υπάρχει ετεροχρονισμός εμφάνισης της σχετικής δαπάνης μεταξύ των δύο δελτίων για μεθοδολογικούς λόγους (ΤτΕ ταμειακή βάση, ΓΛΚ τροποποιημένη ταμειακή βάση).

Περαιτέρω, για το έτος 2012 στα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δεν συμπεριλαμβάνονται οι τόκοι που πληρώθηκαν λόγω του σχήματος PSI ύψους 4.751 εκατ. ευρώ.

Το ποσό αυτό όμως περιλαμβάνεται για το κράτος στις δαπάνες του Μηνιαίου Δελτίου του ΓΛΚ.

Με βάση τα παραπάνω, λαμβάνοντας υπόψη και την επίπτωση των τόκων του PSI και των προκαταβολών του Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους, η διαφορά για το 4μηνο Ιανουαρίου – Απριλίου του «Καθαρού Αποτελέσματος Κεντρικής Διοίκησης» της Τράπεζας της Ελλάδος με τις «Συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες Κρατικού Προϋπολογισμού» του ΓΛΚ, διαμορφώνεται σε 105 εκατ. ευρώ για το έτος 2013 και σε 275 εκατ. ευρώ για το έτος 2012.

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Με τη συμπλήρωση του 1ου τετραμήνου είμαστε σε θέση να συμπεράνουμε ότι η δημοσιονομική πραγματικότητα της χώρας βελτιώνεται σταθερά.

Η Ελληνική κοινωνία, η οποία έχει υποστεί τεράστιες θυσίες για την επίτευξη της επώδυνης, αλλά αναγκαίας, δημοσιονομικής προσαρμογής, μπορεί ρεαλιστικά πλέον να διαπιστώνει ότι με τις θυσίες της βελτιώνονται τα δημοσιονομικά της χώρας.

Ότι σταδιακά διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για να καταφέρει η χώρα να βγει από την κρίση.

Και αυτή η τάση επιβεβαιώνεται από μία σειρά από θετικές ενδείξεις από τον ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον.

Ειδικότερα:

1ον. Το κυκλικά διορθωμένο πρωτογενές ισοζύγιο, σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Μάιο του 2013, θα είναι θετικό και θα διαμορφωθεί στο 4,5% του ΑΕΠ το 2012, από 4,1% του ΑΕΠ που ήταν η προηγούμενη εκτίμηση.

Ενώ το κυκλικά διορθωμένο ισοζύγιο, το διαρθρωτικό έλλειμμα ή πλεόνασμα δηλαδή, εκτιμάται να διαμορφωθεί στο -0,5% του ΑΕΠ το 2012, με την προηγούμενη εκτίμηση να είναι για -1,3% του ΑΕΠ.

Επίσης, η βελτίωση επεκτείνεται και στην κρίσιμη διετία 2013-2014, για την οποία προβλέπεται διαρθρωτικό πλεόνασμα 2,1% του ΑΕΠ και 1,6% του ΑΕΠ αντίστοιχα, ενώ οι προηγούμενες εκτιμήσεις έκαναν λόγο για 0,7% του ΑΕΠ και 0,4% του ΑΕΠ.

2ον. Το κόστος εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους μειώθηκε σημαντικά.

Το επιτόκιο, κατά την πρόσφατη έκδοση εξάμηνων εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου, ήταν το χαμηλότερο από τις αρχές του 2010 (08.05.2013: 4,20%).

3ον. Οι αποδόσεις των νέων ελληνικών ομολόγων σταδιακά μειώνονται (απόδοση του νέου 10ετούς ομολόγου στις 12.06.2012: 28,6%, 13.05.2013: 9,69%).

Ενώ η διαφορά των αποδόσεων μεταξύ του ελληνικού και του γερμανικού ομολόγου δεκαετούς διάρκειας μειώθηκε σημαντικά (12.06.2012: 2.788 μ.β. και 13.05.2013: 811 μ.β.).

4ον. Ο πληθωρισμός αποκλιμακώνεται.

Ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή διαμορφώνεται στα χαμηλότερα επίπεδα από τον Οκτώβριο του 2009, παρά τις υπαρκτές στρεβλώσεις των αγορών (Απρίλιος 2013: -0,6).

Καταγράφει ιστορικό χαμηλό 45 ετών, από τον Ιούνιο του 1968.

5ον. Η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας ενισχύεται.

Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών βελτιώθηκε.

Το 2012, το ύψος του ελλείμματος μειώθηκε μόλις στο 1/4 περίπου του αντιστοίχου του 2011.

6ον. Οι μεταρρυθμίσεις προωθούνται εντατικά.

Η Ελλάδα είναι η χώρα με τον μεγαλύτερο ρυθμό προώθησης των μεταρρυθμίσεων για την περίοδο 2011-2012, μεταξύ των κρατών-μελών του ΟΟΣΑ, υλοποιώντας μάλιστα τις «δυσκολότερες» διαρθρωτικές αλλαγές.

7ον. Το οικονομικό κλίμα βελτιώνεται.

Ο σχετικός δείκτης βρέθηκε, τον Απρίλιο του 2013, στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 40 μηνών, ενώ το σημαντικότερο είναι ότι υπερέβη τον αντίστοιχο της Ευρωζώνης (Ελλάδα: 89,2 – Ευρωζώνη: 88,6).

8ον. Δάνεια για επενδυτικούς σκοπούς αρχίζουν να χορηγούνται.

Υλοποιείται η συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, προϋπολογισμού περίπου 1,5 δισ. ευρώ.

Εξασφαλίστηκαν περισσότερα κονδύλια για την Ελλάδα στην πρόσφατη συμφωνία για τον Πολυετή Προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ενώ και η απορρόφηση από το τρέχον ΕΣΠΑ υπερκαλύπτει τους στόχους που έχουν τεθεί.

9ον. Οι καταθέσεις επιστρέφουν σταδιακά στις τράπεζες, αν και μέρος αυτών διοχετεύεται για την κάλυψη φορολογικών και άλλων υποχρεώσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, από τον Ιούνιο μέχρι και το Μάρτιο του 2013 έχουν επιστρέψει στις τράπεζες περίπου 16 δισ. ευρώ.

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Όπως έχω και κατά το παρελθόν τονίσει, και το επαναλαμβάνω σήμερα, η παράθεση των θετικών ενδείξεων που σταδιακά αυξάνονται, και οι θετικές διαπιστώσεις εταίρων, δανειστών, ξένων επενδυτών και οίκων αξιολόγησης που όλο και πληθαίνουν, δεν γίνεται με καμία διάθεση «πανηγυρισμού».

Δεν δικαιολογούνται όμως και μεμψιμοιρίες.

Ειδικά, όταν η συνεισφορά της κοινωνίας είναι τεράστια και επώδυνη.

Απλώς, τις παραθέτω για να καταστεί ξεκάθαρο ότι σταδιακά αυτή η επώδυνη συνεισφορά αρχίζει να αποδίδει.

Βεβαίως δεν εφησυχάζουμε.

Είναι αρκετά αυτά που πρέπει να γίνουν ακόμη.

Δεν γίνονται θαύματα μέσα σε ορισμένους μήνες.

Το γεγονός όμως πως δεν είμαστε το παράδειγμα προς αποφυγή σήμερα στην Ευρώπη, δείχνει πως υπάρχει προοπτική ανάκαμψης, ανάπτυξης και δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.

Βήμα–βήμα συνεχίζουμε.