έναρξη των εργασιών της ημερίδας με θέμα την εφαρμογή της Οδηγίας για την ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρμάκων

           Την έναρξη των εργασιών της ημερίδας με θέμα την εφαρμογή της Οδηγίας για την ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρμάκων, κήρυξε  ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Γιάννης Κουτσούκος στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο.

Η διεθνής αυτή συνάντηση εμπειρογνωμόνων για θέματα ορθολογικής χρήσης των γεωργικών φαρμάκων και την κατάρτιση των Εθνικών Σχεδίων Δράσης, διοργανώθηκε από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, σε συνεργασία με το Opera Research Center .

Κατά την ομιλία του ο κ. Κουτσούκος τόνισε : 

«Επί σειρά ετών επεκράτησε στην Ε.Ε.  και στη χώρα μας η γεωργία των ποσοτήτων. Ο στόχος της  ήταν η αύξηση της παραγωγής αγροτικών προϊόντων με κάθε τρόπο και κυρίως μέσω της υπερβολικής χρήσης των εισροών.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εξάντληση των εδαφών, τη νιτροποίηση των υδάτων, την παραγωγή προϊόντων επισφαλών  για τον καταναλωτή, κίνδυνο για την υγεία του αγρότη χρήστη και την αύξηση του κόστους παραγωγής.

Το παραγωγικό αυτό μοντέλο στην ανάπτυξη του αγροτικού τομέα έχει πλέον ξεπεραστεί καθώς ο αγροτικός τομέας γίνεται πλέον αγροδιατροφικός και κυριαρχούν τα κριτήρια της ποιότητας και ασφάλειας της υγείας του καταναλωτή και της προστασίας του περιβάλλοντος.

Μέχρι πρόσφατα, ο βαθμός χρήσης των φυτοφαρμάκων  στη γεωργία αποτελούσε για ορισμένους βασικό δείκτη μέτρησης της καινοτομίας. Όσο πιο πολλά φυτοπροστατευτικά προϊόντα ανά καλλιεργούμενο στρέμμα χρησιμοποιούσε ένας αγρότης, τόσο πιο καινοτόμος εθεωρείτο.

Τα δεδομένα αυτά έχουν πλέον αλλάξει. Η χρήση των γεωργικών φαρμάκων παραπέμπει συνειρμικά σε αρνητικές συνέπειες που αφορούν την ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, την ανταγωνιστικότητα του γεωργικού προϊόντος στην αγορά.

Αυτά τα νέα δεδομένα επιδρούν πλέον και στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και υλοποίησης πολιτικών. Αν μέχρι πρόσφατα η χρήση των φυτοφαρμάκων κατεγράφετο στους δείκτες ανάπτυξης της Γεωργίας, σήμερα κατατάσσεται στους δείκτες των επιπτώσεων της γεωργικής δραστηριότητας στο περιβάλλον .

Αν μέχρι πρόσφατα τον πρώτο λόγο για τη χρήση αυτή είχαν οι Υπουργοί Γεωργίας και οι αντίστοιχες υπηρεσίες, σήμερα τις συνδιαμορφώνουν ο Επίτροπος Προστασίας του Καταναλωτή, ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, οι αντίστοιχοι Υπουργοί κλπ.

Αυτή ήταν η πρώτη παράμετρος που επέδρασε στον τρόπο που λήφθηκαν οι αποφάσεις του νέου ισχύοντος κανονιστικού πλαισίου στην Ευρώπη,  αλλά και η αιτία των πολυετών καθυστερήσεων και αναβολών.

Μια δεύτερη παράμετρος  ήταν οι αντιπαραθέσεις και διαφορετικές αφετηρίες των άμεσα ενδιαφερομένων. Έχουμε πλέον ένα μωσαϊκό αντιλήψεων των αγροτών (που συχνά διαφέρουν από χώρα σε χώρα), εταιριών παραγωγής (5-6 εκ των οποίων ελέγχουν την πλειοψηφία των σκευασμάτων), διαφορετικών επιστημονικών προσεγγίσεων, έχουμε μια πλειάδα μη κυβερνητικών οργανώσεων προστασίας του περιβάλλοντος, του καταναλωτή κλπ.

Καλούμαστε συνεπώς ως συντεταγμένη Πολιτεία να συγκεράσουμε αφενός την ανάγκη της ορθολογικής προστασίας των φυτών, ειδικά σε περιόδους κλιματικών αλλαγών και αφετέρου τις ανησυχίες της κοινωνίας για ασφαλή και ποιοτικά τρόφιμα, για προστασία του περιβάλλοντος.

Καλούμαστε επίσης να δράσουμε συνειδητοποιώντας  και κάτι ακόμη: Ότι η ΚΑΠ δεν είναι περιβαλλοντική πολιτική. Είναι πολιτική ανάπτυξης του αγροτικού τομέα και της υπαίθρου, με σαφείς περιβαλλοντικές πτυχές και δεσμεύσεις.

Οι δεσμεύσεις αυτές, στο επίκεντρο των οποίων βρίσκεται η χρήση χημικών εισροών ή και άλλες, πιο σύνθετες πλέον, παράμετροι, όπως το οικολογικό αποτύπωμα ενός προϊόντος, χρησιμοποιούνται συστηματικά ως μέσα προώθησης και κατάκτησης αγορών, προσθέτουν αξία στην παραγωγή, προσδιορίζουν την ανταγωνιστικότητά της.

Ως πολιτικοί υπεύθυνοι του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, έχουμε θέσει έναν κεντρικό στόχο: να καταστούν τα προϊόντα μας, να εμπεδωθούν στην συνείδηση του καταναλωτή, ως προϊόντα υψηλής θρεπτικής αξίας και γεύσης, υψηλών προδιαγραφών ποιότητας και ασφάλειας. Το μοντέλο αυτό ταιριάζει απόλυτα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τα πλεονεκτήματα του αγροδιατροφικού τομέα στην Ελλάδα.

Ένα από τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε για την επίτευξη αυτού του στόχου, είναι η διαμόρφωση μίας Γεωργίας που καταναλώνει λιγότερα φυτοφάρμακα, λιγότερα λιπάσματα, λιγότερο νερό.

Είναι δυνατή η επίτευξη αυτού του στόχου;

Μπορούμε να περιορίσουμε τη χρήση των γεωργικών φαρμάκων χωρίς να διαταραχθούν παραγωγικές ισορροπίες και πρακτικές, τη στιγμή κατά την οποία η Ελλάδα παρουσιάζει μία μέση εικόνα σε ζητήματα υπολλειμματικότητας ή χρήσης φυτοφαρμάκων σε σύγκριση με άλλες χώρες- μέλη;

Ισχύουν σε τελική ανάλυση όλες εκείνες οι αιτιάσεις που προέβαλαν κάποιοι αγροτικοί φορείς και εταιρίες προϊόντων φυτοπροστασίας κατά την θέσπιση του νέου Κανονιστικού πλαισίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση;

Εμείς απαντάμε πως μπορούμε να περιορίσουμε, να  εξορθολογίσουμε τη χρήση των γεωργικών φαρμάκων χωρίς να υπονομευθεί η ανταγωνιστική προοπτική της Γεωργίας.

Θυμάμαι τα συμπεράσματα μιας έρευνας για τους παράγοντες που επηρεάζουν το βαθμό χρήσης φυτοφαρμάκων, σύμφωνα με την οποία το 20% των ψεκασμών διενεργούνταν για προληπτικούς λόγους, για αντιμετώπιση κινδύνων που ίσως προκύψουν. Αν αυτή είναι η εικόνα σε μία άλλη Ευρωπαϊκή χώρα, πολύ φοβούμαι η κατάσταση στην Ελλάδα είναι σαφώς χειρότερη. Η γνωστή πολυφαρμακία που μας χαρακτηρίζει ως λαό, μετατρέπεται συχνά σε αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων στη γεωργία για την αποτροπή ενός επερχόμενου κινδύνου

Η στοχευμένη – αναγκαία χρήση, ο εξορθολογισμός, η διαφάνεια, η ελεγκτική αποτελεσματικότητα, είναι κάποιες από τις αρχές που διέπουν το νέο  νομοθετικό πλαίσιο που καταθέτουμε σύντομα στη Βουλή.

Για παράδειγμα, προτείνουμε εκτός των άλλων την υποχρεωτική ηλεκτρονική σύνδεση όλων των καταστημάτων λιανικής με μια κεντρική βάση δεδομένων, στην οποία θα καταγράφονται άμεσα οι πωλήσεις φυτοφαρμάκων, τα αίτια χορήγησης, τα στοιχεία του επαγγελματία χρήστη, τα παραστατικά πώλησης κλπ.

Προτείνουμε προς ψήφιση ένα σαφή διαχωρισμό της αρμόδιας αρχής που αξιολογεί τον κίνδυνο και της αρχής που χορηγεί την άδεια και διαχειρίζεται τον κίνδυνο.

Προτείνουμε επίσης μέτρα που συμβάλλουν στην διαφάνεια της αγοράς και την εξυγίανσή της, γιατί σε πολλές περιπτώσεις η φυτοπροστασία επιβαρύνει ιδιαίτερα και αδικαιολόγητα το κόστος παραγωγής.

Βασικό εργαλείο υλοποίησης των παραπάνω, βασικό εργαλείο υλοποίησης του εξορθολογισμού και της βιώσιμης χρήσης φυτοφαρμάκων, είναι βέβαια το Εθνικό Σχέδιο Δράσης που απασχολεί τη σημερινή μας συνάντηση.

Η προσέγγισή μας για την κατάρτισή του στηρίζεται σε δύο αρχές.

Πρώτον, θα εξαντλήσουμε το διάλογο με κάθε ενδιαφερόμενο. Η διαβούλευση που θα λάβει χώρα για την προετοιμασία του θα είναι ουσίας και φιλοδοξούμε ότι θα υπερβεί τα όσα προβλέπει και η Οδηγία 2003/35.

Δεύτερον, θα στηριχθούμε στα επιστημονικά πορίσματα της εφαρμοσμένης έρευνας, της επιτόπιας έρευνας πεδίου. Προς αυτή την κατεύθυνση, η εμπειρία του προγράμματος Life+Ecopest του Μπενάκειου που έχει ήδη αποκτηθεί ή θα αποκτηθεί στο μέλλον αν το πρόγραμμα συνεχισθεί, θα είναι καταλυτική.Σας εύχομαι λοιπόν κάθε επιτυχία στις εργασίες σας και σας διαβεβαιώνω ότι τα πορίσματα και τα συμπεράσματα που θα εξαχθούν θα αποτελέσουν βάση στην οποία θα στηριχθεί το Ελληνικό Σχέδιο Δράσης για το οποίο αμέσως μετά  την ψήφιση του Νομοσχεδίου από τη Βουλή θα συγκροτήσουμε Επιτροπή για τη κατάρτισή του».